Müteharrik (-hareketli, değişebilir) harfleri dizerek makine ile kitap basmanın icadı şerefi, Almanya'nın Mayens şehrinde doğmuş olan Johann Gutenberg'e nasip olmuştur, derler.
Oysa, Uygur Türkleri tarafından daha önce aynı yöntemle, ağaç kalıpları kazınarak yapılmış Kuran-ı Kerim baskısı bugün müzede bulunmaktadır. Kaldı ki, bu icadın tarihini eski Çinlilere kadar vardıran vardır, fakat baskının şekli bilinmemektedir. Nitekim, Gutenberg'ten evvel Avrupa'da bir sayfalık yazı bir tahtaya kazılıp onu basmak suretiyle bir nevi tabı usulü bulunmuşsa da ayrı ayrı harfler yaparak bunları bir araya getirmek suretiyle makine ile baskı usulü, yani bugünkü matbaacılığın iptidai şekli bu zatın eseridir. Gutenberg'in doğum tarihi 1400 tahmin olunuyor. Ailevi mecburiyet dolayısıyla Strazburg'a hicret etmişti. Onun matbaayı icadı tarihi 1440'tır ve Mayens'e avdetle bir sermayedarla birleşerek ilk matbaayı kuruş tarihi 1448'dir. İşin karlı olduğu anlaşılınca ortağı onu bertaraf etmiş, fakat o gene bu işe devam etmiştir. Gutenberg 1468'de vefatına kadar bin türlü zorluklar içinde maddi bir istifade temin edememiştir.
Matbaanın icadı, Batı uygarlığının yayılmasında en büyük amil olmuş ve bu medeniyet vasıtası daima birinci rolü muhafaza etmiştir. Bu itibarla dünya saadet ve refahının velinimeti olan matbaa, bu medeniyetin yayılmasındaki sürate vasıta olmak ve dünyayı az zamanda refaha nail etmek suretiyle insanlık aleminin minnetini kazanmıştır. Matbaa, beşeriyetin büyük nimetidir, bugün ve yarın onsuz bir medeniyet tasavvur edilemez. Dün, bugün ve yarın bu icadın minnettarıdır, daima da minnettar kalacaktır.
Gutenberg'i, matbaasının bastığı ilk provaları tetkik ederken gösteren tablo bir Alman ressamınındır.
Kaynak: Muhittin Nalbantoğlu - Tarihin Işığında - Yeniçağ
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder