İngiliz Ajanı Lawrence, Türklerin karşısına Arap Yarımadası'ndan önce Çanakkale'de çıktı.
Lawrence, İngiliz genelkurmayının Mısır'daki harita dairesinde Çanakkale haritaları hazırladı. Haritalar işe yaramadı ama Arap isyanının işareti olan Çanakkale tüfeğiyle Arap Yarımadası'nı karıştırmayı başardı. Çanakkale ganimeti olarak İngilizlerden ele geçirdiğimiz tüfek maalesef Arap isyanını başlatan simge oldu. Thomas Edward Lawrence'ın üzerine baş harflerini yazdığı Çanakkale tüfeğini Cemal Paşa daha sonra Arap kralı olarak Faysal'a, Faysal ise Lawrence'a hediye etmişti. Tüfek şu an İngiliz kraliyet müzesinde muhafaza ediliyor.
Arap isyanının mimarı, Lawrence "Arapların taçsız kralı" olarak anılmaya başlamadan önce, yine İngiliz genelkurmayı olarak çalışıyor ama bambaşka bir görev yapıyordu. Deniz harekatı ile başarıya ulaşamayan İtilaf kuvvetleri kara harekatına giriştiklerinde onlar için en hayati malzemeler arasında haritalar yer alıyordu. Ancak İtilaf Devletleri'nin aylar boyunca kullandıkları hatalı haritalar başarısızlıklarına temel oluşturuyordu. Örneğin haritalarda yer alan pusula önünde 2 derecelik sapma, en ince ayrıntılarla atılan top mermilerinin hedefin çok uzağına düşmesine sebep oluyordu. İngilizler bu hatalı haritaları aylarca kullandılar. Ta ki bizim haritalarımızı birer birer ele geçirene kadar.
İngilizler 19.Mayıs.1915'te Cesaret Tepesi yakınlarındaki siperde şehit bir Türk subayının üzerinde bulunan Osmanlı haritasını ele geçirdiler. Seddülbahir bölgesinin haritası da elde edilmişti. Bu haritalar Mısır'a gönderildi. Orada "Survey of Egypt" tarafından 1:20.000 ölçeğine büyütüldü. Çanakkale haritalarını bizzat büyütüp işleyen kişi oldukça çekici bir isimdi; T. E. Lawrence'tı.
Lawrence İngiliz genelkurmayı için harita hazırlayan bir teğmendi. Hazırladıkları içinde iki tane de Çanakkale haritası yer almaktaydı. İngiliz genelkurmayının coğrafya bölümünde çalışan Lawrence 14.Aralık.1914'te daha sonra "Arap Bürosu" olarak anılacak olan Kahire'deki istihbarat bürosuna harita bölümü görevlisi olarak asteğmen rütbesiyle gönderilmişti. Lawrence burada 1915 Nisan'ında Çanakkale çıkarması haritalarını kopyaladı. Hazirandan itibaren ele geçen Türk haritalarını fotoğraflayıp, çevirip, İtilaf devletlerinin bombardımanda yeniden kullanabilecekleri şekilde bastılar. Lawrence, Çanakkale çıkarmasında kullanılan iki haritanın mimarı oldu.
Kaynak: Atlas Tarih Sayı:19 Nisan-Mayıs
