Osmanlı’nın son yıllarında yoksulluğunda ve kıtlığın yol açtığı sosyal bunalım, doğu bölgelerinde batıya oranla daha fazla hissedilmekteydi. Gıda temininde zorlanan halkı yerlerinden edip batıya doğru göçe zorlayan o günlerin psiko-sosyal havası, Ahmet Hilmi Bey’in I. Dünya Savaşı yıllarını anlatan hatıralarına şöyle yansımıştır:
“Kış ayları başlarken harbin doğurduğu sıkıntılar, yavaş yavaş hissolunmaya başlamıştı. Şark (doğu) cephesinde iaşe ve erzak darlığı her gün biraz daha artıyordu. Hayat pahalılığı her yerde süratle ilerliyordu. Şeker, çay ve kahve ender bulunan maddelerden olmuştu. Şark vilayetlerimizin kısmen istilaya uğraması yüzünden bura memurları ve ahalisinden bir kısmı garba (batıya) çekilmek zorunda kalmışlardı. Bunların ilk merhalesi Sivas oluyor, vaziyetin inkişafını (gelişmesini) bekleyerek Sivas’ta oturuyorlardı. İaşe ve iskan meselesi, gittikçe güçleşiyordu.”
Osmanlı’nın son dönemlerinde yetişen ve devlet adamlığının yanı sıra edebiyatçılığı ve entelektüel kişiliğiyle de tanınan Süleyman Naif, iaşe sorununun had safhada olduğu bu tarihlerde Bağdat valisi idi. Bir gün 3. Ordu Kumandanı Hafız İsmail Paşa’dan bir telgraf aldı. Telgrafta, “130 ton şekerle 13 ton çayı hazırlayarak 24 saat içinde orduya sevkediniz” deniyordu.
Telgrafta yazılanlara oldukça şaşıran Nazif’in cevabı, “Çin İmparatoru’na yazılması gerekirken yanlışlıkla valiliğe çekilen telgrafınız okundu. İşimiz mahşere kalmıştır!” oldu.
Kaynak: Kemalettin KUZUCU (HaberTürk Tarih – 14.Kasım.2010 – Sayı:25)
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder